Celiakia, znana również jako choroba trzewna lub enteropatia glutenozależna, to przewlekła choroba autoimmunologiczna, która dotyka jelito cienkie i jest wywołana przez spożycie glutenu u osób genetycznie do tego predysponowanych. Gluten to białko występujące w pszenicy, życie, jęczmieniu i, w niektórych przypadkach, w owsie. Szacuje się, że celiakia dotyka około 1% populacji, choć wiele przypadków pozostaje nierozpoznanych.
Sprawdź również artykuł: Czy celiakia może być groźna?
Przyczyny i mechanizm rozwoju celiakii
Celiakia rozwija się na podłożu genetycznym, a kluczową rolę w jej rozwoju odgrywają geny HLA-DQ2 lub HLA-DQ8, które występują u większości pacjentów. Spożycie glutenu u osób z predyspozycją genetyczną prowadzi do nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego, w wyniku której dochodzi do produkcji przeciwciał i stanu zapalnego w błonie śluzowej jelita cienkiego. To z kolei prowadzi do zaniku kosmków jelitowych, co zaburza proces wchłaniania składników odżywczych i może skutkować różnorodnymi objawami.
Objawy celiakii
Objawy celiakii są bardzo zróżnicowane i mogą obejmować:
- Przewlekłe biegunki tłuszczowe lub wodniste
- Utratę masy ciała u dorosłych lub brak przyrostu masy ciała u dzieci
- Bóle brzucha, wzdęcia, zwiększenie obwodu brzucha
- Niedokrwistość z niedoboru żelaza
- Zmęczenie i osłabienie
- Zaburzenia rozwoju fizycznego u dzieci
- Afty w jamie ustnej
- Problemy skórne, takie jak wysypki
- Zaburzenia neurologiczne, w tym neuropatie obwodowe i ataksja glutenowa
Rodzaje celiakii
Wyróżniamy kilka postaci celiakii:
- Celiakia klasyczna (pełnoobjawowa) – charakteryzuje się typowymi objawami jelitowymi.
- Celiakia bezobjawowa – brak objawów klinicznych, ale mogą występować zmiany w badaniach.
- Celiakia nietypowa – występują niektóre objawy jelitowe oraz zaniki kosmków jelitowych.
- Celiakia utajona – obecność przeciwciał we krwi, ale brak zmian jelitowych i objawów.
Diagnostyka celiakii
Diagnostyka celiakii opiera się na badaniach serologicznych, które wykrywają przeciwciała charakterystyczne dla celiakii, takie jak przeciwciała przeciwko endomysium mięśni gładkich (EmA), transglutaminazie tkankowej (tTG) i deamidowanym peptydom gliadyny (DGP). W przypadku dodatnich wyników badań serologicznych, konieczne jest wykonanie biopsji jelita cienkiego w celu oceny stanu kosmków jelitowych. Badania genetyczne mogą wykluczyć celiakie, ale nie potwierdzić jej.
Leczenie celiakii
Jedynym skutecznym sposobem leczenia celiakii jest ścisłe przestrzeganie diety bezglutenowej przez całe życie. Dieta ta wyklucza spożycie produktów zawierających gluten, w tym pszenicę, żyto, jęczmień oraz produkty, które mogą być zanieczyszczone glutenem. Stosowanie diety bezglutenowej prowadzi do ustąpienia objawów, regeneracji kosmków jelitowych i zapobiega długoterminowym komplikacjom zdrowotnym.
Podsumowanie
Celiakia jest poważną chorobą autoimmunologiczną, która wymaga wczesnej diagnozy i ścisłego przestrzegania diety bezglutenowej. Pomimo że jest to choroba o podłożu genetycznym, odpowiednie leczenie pozwala na kontrolowanie objawów i zapobieganie powikłaniom. Wiedza na temat celiakii i dostępność produktów bezglutenowych znacznie się poprawiły, co ułatwia życie osobom dotkniętym tą chorobą.
Dodaj komentarz